???

Эргэлзээ гэж.

Ойрд энэ үг намайг тодорхойлох гээд байна уу даа? Яахав эр хүн туг ч барина тугал ч хариулна гэдэг биз дээ. Тэр л юм байгаа биз. Хүмүүс намайг ер нь юу  ч гэж болно л доо. Гэхдээ нэгэнт би тийм биш гэдгээ мэдэхээс хойш хожим тэдний амыг асуутал би өөрөө хичээх л ёстой. Овоо босгоогүй бол шаазгай хаанаас суух вэ? Өөрөө л би энэ болоод байгаа сонин зүйлсийн эхийг тавьчихсан юм байлгүй. Гэхдээ яахав залуу цагт би алдах юмгүй хөөн. Бүүр болохгүй бол юм суруугүй л хүн юм байгаа биз. Сурчих нас цаана нь дахиад зөндөө байгаа юм чинь. Өөнтөглөж гоочлоод байгаа хүмүүсийн үгнээс авахыг нь аваад хаяхыг нь хаяж чаддаг хүн гэж би өөрийгөө боддог.
Харин хүнтэй харьцах тал дээр бол би тийм ч сайн хүн биш бололтой. Өгсөж уруудах юм надад бишгүй л байсан байх. Тэр болгоныг би эвтэйхэн даваад л гарчихаж дөнгөдөг байсан шд. Гол нь нэгэнт л нөхцөл байдал ийм дээрээ тулсан бол нэн түрүүнд хийх, сурах, гүйцээх ёстой юмууд руугаа зориглоод орчихдог байж одоо бодоход. Миний шарыг малтаж уурыг хүргэсэн юм их тохиолдох болгонд би харин улам л гялалзаад, өнгө ороод, өөрийгөө хүчилж дийлдэг л байсан. Шинээр ямар нэг юм хийхэд ер нь надад нээх амар байгаагүй тохиолдлууд олон л байсан. Харин тэр болгонд би бэлтгэл ажлаа сайн базаагаад голд нь ороод бужигнаж байгаад хөлөө олчихдог л байсан юм. Харин одоо бол дунд нь ороод манаргах гэхээр нэг л эвгүй байгаа энэ байдал надад саад болоод байх юм даа. Яамаар ч юм бэ дээ.

ХҮМҮҮСД ХҮЛЭЭН ЗӨВШӨӨРӨГДӨХ. ХЭН БЭ ГЭДГЭЭ ХАРУУЛАХ

Энэ зөв зам байж магадгүй.

Гэхдээ ийм төвөгтэй байдал миний хувьд тийм ч шинэ зүйл биш ээ. ЭЗС-д анх орчихоод эрэлт гэж юу вэ гэсэн тодорхойлолт ч мэдэхгүй байсны дээр шинэ хуучин баахан хичээл, хичээл дүйцүүлэх, улиралд үзэх кредит хэтрэх, нөхөж судлах хичээлийн төлбөр, ганцаараа цоо шинэ олигтой ярилцах ч хүнгүй байх гээд надад асуудал байсан уу? Байсан л байна. Давсан уу давсан.

Одоо яаж байна? Бас л нэг иймэрхүү сонин хандлага. Намайг хэн гэдгийг мэдэхгүй хүмүүс, миний юу боддогийг мэдэхгүй хүмүүс, тусламж дэмжлэг гээд байх зүйл байхгүй хэвээр л... Намайг басамжилж шарыг минь малтсан хүмүүс. Өөрийнх нь удирдлаганд л байдаг бол хамаагүй бүдүүлэг харьцах хүмүүс,
намайг хэдий дэмждэг ч надаар дутагдаж, хоол хийчихээд хэзээ ирэхийг минь хүлээж байдаг гэрийнхэн, дүү нар...
Уртассан цагаар өмнө мэдээгүй бүх юмаа хурдан олж авах гэсэн миний тэмүүлэл, хэн болохоо харуулж тайван байх гэсэн хүсэл, өөртөө итгэх итгэл, жаахан ч гэсэн цаг олдох юм бол хайртай хүмүүсдээ цаг гаргана гэж боддог миний бодол
ингээд бодоход энэ бүхэн надад урьдын адил танил байна.
Энэ бүх эцэс төгсгөлгүй ийм хэцүү байдал дахиад л цаашаа үргэлжилсээр миний амьдралд үргэлж тохиолдох юм биш биз? Хүний хүсэл хязгааргүй гэдэг. Би ингэж солиотой юм шиг байдаг минь юуных юм? Ирээдүйд би өөрийн гэсэн хүч чадалтай түүгээрээ надтай адил хүсэл мөрөөдлөөр дүүрэн залуусыг улам хүчтэй дээш гаргаж намайг өсөхөөс өдий хүрэхэд хамт жаргал зовлонтой минь цуг байсан тэр хайртай бүх хүмүүстэйгээ хамт жаргалтай сайхан байхын тулд биш гэж үү. Асар том бөөрөнхий чулууг нэг л хөдөлгөж чадах юм бол дахиад цааш нь түрээд явахад хүч нэг их зарцуулахгүй шиг би өөрийн амьдарлыг тийм л болгох гээд тэмцээд байгаа гэж боддог. Тэр том чулууг засч, хэлбэрт оруулах, оруулчихаад цааш түрж хөдөлгөх гэж л одоогийн хүчин чармайлтыг гаргаад байгаа байх.

ИЙМ ЗОРИЛГОТОЙ, ХҮСЭЛТЭЙ, ХҮЧТЭЙ БАЙХАД ХЭН НАМАЙГ ЗОГСООХ ЮМ?

I'LL NEVER GIVE UP!!!

Сүүлийн жил

Их сургуульд сурах сүүлийн жил маань эхэлчихсэн явж байдаг. Одоо манайхан бол сургууль дээрээ хэд хэдэн ажил зохион байгуулах ёстой юм гэнэ. Тэрний хамгийн эхнийх нь тэнхмийн намрын зугаалга юм байна аа. Зиа тэгээд миний хувьд хамгийн эхний бөгөөд эцсийн тэнхмийн зугаалга болох гэж байгаа юм байна. Гоё л санагдаж байна. Ноднин бас л яагаад ч билээ ямар ч байсан л явж чадаагүй. Энэ жил харин ч эртнээс хүмүүст хэлж ажил төрлөө зохицуулсаар байгаад явна даа. За тэгээд энэ зугаалгын дараа сагсны тэмцээн, өөр бас юу юу ч билээ 2, 3 юм зохиох л юм шиг байна лээ. За тэр ч яахав. Бас нэг сайхан ч юм уу муухай ч юм уу нэг юм байна. Тэр нь дадлага. Дадлагаар ажиллах зарим хүмүүсийн хувьд гоё юм шиг, харин заримынх нь хувьд онцгүй ч юм шиг нэг тиймэрхүү байдаг бололтой. Ихэнх хүмүүс ирээдүйн ажлаа олох маш том боломж гэж боддог байх. Харин миний хувьд одооноос нэг зууралдаад жоохон идэвхитэй энд тэндхийн хүн амьтантай уулзаж санал бодлоо солилцож үздэг юм билүү гэж бодож байна. Миний бодлоор бол яг юу хайж байгаа вэ гэхээр надад зүгээр хэрэгтэй байгаа зүйлээ хэлчихдэг, бас тулгараад байгаа асуудлаа эдийн засгийн талаас нь танилцуулчихдаг тэгэнгүүт нь би тэр дагуу нь байж болох шийдэл, арга зам юу байна тэрийг нь үзсэн зүйлсээ ашиглаад олж өгдөг, багш нараасаа зөвлөгөө авдаг, тэрнийхээ далимаар өөртөө туршлага хуримтлуулдаг дээр нь оновчтой гоё шийдэл олж өгснийхөө төлөө хэд гурван төгрөг авчихдаг ийм л гоё юм мөрөөдөөд байна даа. Үнэнийг хэлэхэд иймэрхүү юм хийнэ гэвэл миний санаанд  одоо үнэхээр багтаад байгаа юм л даа. Даанч хүмүүсийн хоорондын тэгш бус мэдээлэл гэж гайгаас болоод намагй тэгж сайхан ашиглах газар олдохгүй л байгаа болохоос. Харин тийм болохоор одоо өөрийгөө хүмүүст бага ч болов таниулж тэр зовоогоод байгаа юмыг үгүй хийх л хэрэгтэй байгаам даа. Гэхдээ хүмүүсийг хараад байхад гайгүй хүмүүстэй ярилцаад харилцаа холбоо сайтай байдаг нөхдүүд маань тиймэрхүү юм аа олоод хийчихээд байх шиг байна даа. Хажуунаас нь харахад сайхан л харагдаж байна. Гэхдээ би юугаараа дутах вэ амьдрал сайхан л байна шд. Харин илүү сайхан руу хүн угаас тэмүүлж байдаг хойно зүтгээд л байдаг хэрэг дээ. 

Гэхдээ энэ бүхний цаана нь нэг шалтгаан байгаа. Юу вэ гэхээр ажил дээр гараад чухам ямар байдаг бол гэдгийг л мэдэх хэрэгтэй байна. Ямар нөхцөл байдал, юу биднийг угтаж авах бол? Энийг одоогоор нэг их сайн мэдэхгүй л байна. Хүн ер нь мэдэхгүй юмнаасаа л айдаг гэдэг биз дээ. Мэдэхгүй болохоороо ч гэсэн би айгаад байгаа юм байлгүй дээ. Цаанаа л нэг юм бодогдоод  эртхэншиг оролдоод үз гээд намайг хатгаад байгаа юм даа. 

Миний амьдралын ханамжийн функц

Хүн гэдэг ер нь өөртөө сэтгэл хангалуун байдаг болов уу? Миний хувьд лав байнга л хийсэн юмандаа ханадаггүй нэг бодлын аймар шуналтай ч юм шиг. Зарим нэг хүн намайг хараад инээд нь хүрч болоогүй байна даа хөөрхий гэх шүү юм боддог л байх. Харин зарим нэг хүмүүс нь бас намайг арай дээгүүр үнэлдэг ч байж магадгүй. Гэхдээ л би өөрөө өөрийгөө яагаад дандаа голж байдаг юм бэ? Амьдралд хүн аз жаргалыг эдлэх гэж түүнийг л олж авах гэж хичээсээр өнөөгийн энэ зүйлсийг бүтээсэн байх. Харин яг үнэндээ тийм байя гэвэл их энгийн биз дээ. Зүгээр л юу бодолгүй одоо байгаа бүхэндээ сэтгэл хангалуун байж өөрийгөө өөрөөсөө өөр хэнтэй жишиж зүйрлэхгүй нэг тийм хоосон юм шиг амьдарч чаддаг бол огт тэгж өөрийгөө зовоогоод байх зүйлгүй байж магадгүй л юм. Гэтэл хүмүүс яагаад тэгж чаддаггүй юм бол? Гол бусдаар өөрийгөө үнэлүүлж түүнээсээ л маш их аз жаргарыг авч мэдэрдэг юм болов уу? 

Гэтэл ингэхэд би гэдэг хүн чухам яг яадаг юм бол? Юуны төлөө өнөөдрийг хүртэл энэ бүгдийг хийж байсан юм бол? Чухам ирээдүйн зорилго минь юу юм бэ? Хүмүүс өөрийн гэсэн зорилготой хүсэл мөрөөдөлтэй бай тэгсэн цагт амжилт үзүүлэх боломж маш өндөр болдог гээд л их юм яриад байдаг биз дээ. Харин би юу хүсч мөрөөдөөд байгаагаа яг үнэндээ сайн мэддэггүй юм. Хүсдэг юм олон байгаа ч гэсэн хамгийн гол нь чухам яг юу юм бэ? Ханамжийн функцээ максимум байлгахын тулд эхлээд хэлбэрийг нь ядаж мэддэг байх хэрэгтэй биз дээ. Гэтэл тэрийгээ ч мэдэхгүй явж байгаа хүн яавч сэтгэл хангалуун сайхан явж чадахгүй ээ. Ингээд л бодоход өөрийгөө ч ямрыг мэдэхгүй мань мэтийг рациональ хүмүүс гэж үзээд онол загвар тавиад байдаг сонгодог эдийн засаг шаал утгагүй ч юм шиг. Гэхдээ л 200 гаруй жилийн түүхтэй юм хойно хэрэг болдог газраа болж байгаам л даа. 

Энэ мэтийн түмэн бодол тархи толгой дотор минь эргэлдээд энэ бүгдийгээ би цэгцэлж чадахгүй дунд нь төөрөн бөөн юм болно. Энд тэндээс надад ингэмээр ч юм шиг, эсвэл тэгчмээр ч юм шиг гэсэн бодлууд хар мянга байдаг байх өө. Харамсалтай нь ямар ч эмх цэгцгүй, зах замбараагүй баахан тасархай бодлын өөдсүүд. Бясалгал энэ тэр хийвэл тэд нарынх нь холбоо сүлбээ, учир начир нь олдох байлгүй. 

Нэг жил нэг ууланд очоод сайхан энэ амьдрал, нийгэм, өөрийнхөө тухай бодож бясалгавал мөн сайхан болох байх даа гэсэн бодол надад хааяа төрдгийн. Даанч нэг л санаанд багтахгүй байгаан. Бясалгана гэхээр л нээх мухар сүсэгтэй ч юм шиг, лам хар ч юм шиг сонин мэдрэмж төрөөд болдоггүй. Уул нь ач холбогдлыг нь аймар сайн мэдээд ойлгоод хэрэгтэй ч юм шиг санагдаад байгаан. Тэгээл бүх юм аа хаячихаад хэдэн сар жилээр яваад өгвөл хамаг юмнаас хоцорчихсон бүтэхгүй нөхөр болох байлгүй. Бүүр аргагүй тохиолдол л байдаггүй юм бол би бараг тэгэхгүй юм шиг байна лээ. Монте Кристо гүн дээр гардаг шиг тийм яалт ч үгүй байдалд орж, тийм нөхцөл байдал үүсвэл хүнд бодох бясалгах юм их байдаг байх. Шоронд ороод гарсан хүмүүс аймар санаатай болчихдог гэдэг ер нь яалт ч үгүй миний нүдээр харвал аргагүй дээ л гэж хэлмээр. Тэнд чинь одоо хийх байх юм аа олж ядаад толгойгоо л баахан ажиллуулдаг байх. Өдөр бүр л бэлтгэлтэй байдаг байлгүй. Амь дүйсэн хүчтэй өрсөлдөөний дүнд л тэд нар тийм болдог байх даа. Бодол санаагаар маруухан нь гартаа бүлгүй бол тэгээд л дуусаа байлгүй хөөрхийс. 

Тэгэхээр миний хувьд яах аа ч мэдэхгүй өөрийнхөө ханамжийг ямар гэдгийг нь ч мэдэхгүй байна шүү дээ би. Хоёр салаа утгатай нэг тийм функц юм уу хаашаа ч юм бэ дээ? Тэгээд дээр нь нэг хийе гэж боддог юм бол МОНГОЛ гэдэг улсаар бахархан хаана ч би энэ хүчирхэг улсыг байгуулахад өөрийнхөө хүч хувь нэмрийг оруулсан гэж хэлэх нэг өдрийг би хааяа төсөөлдөг. Хүн бүхэн нэг л сайхан мөрөөдөлдөө амьдарч байгаа юм шиг тийм сайхан байгаасай гэж би боддог. Гэхдээ юу нь тэр вэ гэвэл өнөөгийн америк, европ шиг эд мөнгө, баялагтайдаа биш ганцхан шударга л тийм нийгэмд амьдармаар санагддаг. Бөөн энэ муухай хардалт сэрдэлт, гутамшигтай энэ ялзарсан байдлыг ор мөргүй алга болоосой гэж би боддог. Ийм юмтай хаа сайгүй тулгардаг болохоороо би юу ч хийсэн тэрэндээ сэтгэл хангалуун байж чаддагүй байх. Юу ч хийсэн сэтгэлд хүрэхгүй болохоор юу хийхээ ч мэддэггүй байх. Юу хүсдгээ ч сүүлдээ ойлгохоо байж. Хамгийн ихээр хүсдэг НЭН ЧУХАЛ зүйл юу вэ гэвэл ШУДАРГА нийгэм л миний хамгийн их хүсдэг зүйл юм шиг байна.

Би юу хүсдэг, юу хийдэг юм бол?

Өөрөөсөө ингэж асуулаа? Би ер нь юу хүсдэг юм бэ? Түүндээ хүрэх гэж би хэр их зүйлийг хийдэг юм бол оо? Арай асар бага хүчин зүтгэл гаргачихаад л зүгээр гомдоллоод суугаад байдаг юм биш биз дээ? Хэрэв тийм бол үнэхээр аймшиг шүү энэ. 

За тэгэхээр би яг юу хүсдэг вэ гэж үү? 

-Би хамгийн түрүүнд өдөр болгон инээд хөөрөөр дүүрэн сэтгэл өөдрөг байхыг хүсдэг. Харин миний сэтгэл санаа юу хийж, ямар үйлдэлд хөвөлзөж тийм сайхан байдаг вэ гэвэл өөрийгөө бусад хүмүүсийн дунд үнэ цэнэтэй гэдгийг мэдрэх, өөрөөрөө бахархах, ихэнх хүмүүсийн хайр хүндэтгэлийг хүлээж байхдаа л миний сэтгэл их хангалуун сайхан байдаг юм шиг. Тэгэхээр би товчоор хэлбэл бүх зүйлд сэтгэл хангалуун байхыг л хүсдэг. Бараг бүх хүн л тэгдэг байх. Одоо яг тодорхой хэсэгчилж задлаад харвал энэ жилийн байдлаар би өөрөөсөө олж харсан зүйл нь:

- Сургуульд байхдаа бол ангийхныхаа дунд нэр хүндтэй ч гэх юм уу, ямар нэгэн дутагдаж боломгүй тийм хүн байхыг хүсдэг юм байна. Харин багш нарын хувьд би бараг тэдэнд сайхан сэтгэгдэл үлдээж намайг тэд сайн оюутан гэж боддог байгаасай гэж хүсдэг юм шиг байна лээ. Бас заримдаа тэдэн шиг лаг болох юм сан ч гэж боддог. 

- Харин гэр бүлийн хувьд бол бүгд хоорондоо эвтэй, нэг нэгэндээ итгэдэг, бүгд энэ гэр бүлийн гишүүд гэдгээрээ бахархдаг байгаасай гэж хүсдэг.

- Идэж уух, өмсөж зүүх, үзэж харах гэх мэт эдгээр зүйлс бол угаасаа хүсээд л байх тусмаа илүү давраад байдаг хойно олдсоноо хэрэглээд л явж байхад болох байх. Тэрнээс нэг их зорилго болгоод байх нь утгагүй биз. 

Харин нөгөө талаас би гэдэг хүн чамгүй их юм хүсдэг хүн юм байна. Хүссэнээ биелүүлэх гэж би юу хийдэг юм бол? Өөртөө анализ хийдэг энэ чадвар зөвхөн хүнд л байдаг юм гэнэ лээ. Хэхэ амьдралдаа энэ шинжээ аль болох их ашиглах хэрэгтэй байх.

Одоо би яг сургууль дээр ихэнх цагаа өнгөрөөж байх шиг байна. Тиймээс тэр талын хүслүүд маань бараг биелчихсэн ч юм шиг санагдаад байгаа. Эхлээд ЭЗС-д орохдоо бараг юу ч мэдэхгүй шахуу байсан. 1-р курсын ихэнх хичээлийг нөхөж үзлээ. Их ч хичээлээ. Одоо бодоход муу авсан дүнгүүд байгаа ч гэсэн тэр үед хэрэндээ зовж, манарч, төөрч будилж байж л авсан дүнгүүд. Одоогийн байгаадаа би сэтгэл хангалуун байгаа. Энэ эрчээ л алдахгүй улам цаашаа тэмүүлэх ёстой. Надаас мундаг оюутнууд зөндөө байна. Тэд нар шиг болохыг л хичээнэ дээ. 

• Харин гэр бүлийн хувьд их хэцүү ч юм шиг. Ямар ч байсан сэтгэл хангалуун биш байгаа. Халуун бүлээрээ цугтаа ширээ тойрч суугаад орой болгон хооллож байх юм сан. Хамтдаа хөгжилтэй юм ярилцаад л нэг дулаан уур амьсаглтай үдэш бүрийг өнгөрүүлэх юм сан. Уурлаж бухимдаж санаа зовох асуудалгүй амар жимэр нэг тийм сайхан налгар байж үзэх юм сан. Гэр бүлийн хувьд ийм зүйл хүсдэг мөртлөө хийж байгаа зүйл нь хангалтгүй ч байж магадгүй юм байна. Ийм байлгах гэж би ер нь юу хийсэн юм бол? Хааяа үнэхээр хичээж сэтгэлээсээ амттай гоё хоол хийдэг, аав ээж хоёр маань биднээр бахархдаг байгаасай гэсэндээ 3лаа хичээлдээ сайн байя гэж хичээдэг. Мөнхбаярын хичээлийг шалгадаг. Ингээд л бараг нээрээ боллоо юм шив дээ. Гаргаж байгаа хүчин чармайлт нь ийм бага байгаа юм чинь сэтгэл дүүрэн, хангалуун байж яаж чадах вэ дээ. 
• Эв найртай байхын тулд юу хийдэг билээ? Яг үнэндээ энийг хүсдэг мөртлөө бүүр цаана бүдэг бадаг санаж байдаг. Яг өдөр болгон санаж хичээдэггүй. Тийм болохоор л хоёр дүүтэйгээ хамаагүй харьцдаг байх. Хүн өөрсдийн хамгийн хайртай хүмүүсээ хамгийн муухай үгээр гомдоож, тэдэндээ хамгийн муухай харьцдаг гэж би уншиж байсан юм байна. Ямагт ийм байдаггүй ч гэсэн үнэхээр хайртай хүмүүдээ ганц удаа ч болов ингэж хандаж болно гэж үү? Тийм болохоор энэ талаар би бараг юу хийдэггүй өөрийгөө голохоос ч аргагүй байна. 
• Өмсөж зүүх, идэж уух ч бол яахав одоохондоо аав ээж хоёр маань л болгож байна. Хэзээ нэг тэднийхээ олсноос хороолцохгүй нэмэр болдог болох юм бол доо? Үүний төлөө л мэргэжил эзэмших гээд энэ их сургууль сураад байгаа юм шүү дээ. Харин энд сурж байгаа юм үнэхээр үр дүнгээ өгөх эсэх нь тодорхойгүй. Гэхдээ бусад хүмүүсийг бодвол би энэ тал дээр илүү давуу байх өөрийгөө боддог.

Бас нэг асуудал юу вэ гэвэл нэгэнт л хүн болж төрснийх гав ганцаараа явна гэж юу байхав? Ирээдүйн эхнэрээ зөв сонгох хэрэгтэй. Харин энэ асуудал дээр би бараг юу ч хийдэггүй юм өө. Яг ямар хүн байх бол гэдгийг нь ч мэддэггүй. Хүмүүсийн миний мөрөөдлийн бүсгүй эдр гээл паналтай юм яриад байдаг. Би харин тийм юм ерөөсөө боддоггүй. Тэгээд ч тэр юм уу миний үерхэл харьцангуй бага. Энэ тал дээр хүсч байгаа юм нь маш ерөнхий тийм болохоор хийсэн юм гэвэл бараг юу ч байхгүй. Алдсан алдаа л байгаа. Энийг давтахгүйн тулд сайн бодох хэрэгтэй. Ийм асуудал дээр сэтгэл хөдлөлөөр хандаж болдогггүйг би сайн мэдэж авсан. Энэ тал дээр ингээд л болж байна. 

Тэгээд эцэсд нь дүгнээд харахад хүссэн зүйлсийнхээ төлөө, ялангуяа гэр бүлийнхээ төлөө би тийм ч их санаа тавьдаггүй хүн юм болов уу? Ямар ч байсан хийх ёстой юм их байгаа л юм шиг байна. Биелүүлнэ дээ. 

Хамгийн сүүлд нь яахав юу хийх ёстойгоо мэдэж байгаа ч хүн өөрөө сайн муу гэсэн 2 хэсэг зөрчилдөж байдаг амьтан юм шиг байна. Би яг энийг хийх нь хэрэгтэй гэдгээ мэдээд байгаа ч өөрийгөө дийлж чадахгүй нэг л мэдэхэд сатаарчихсан шаал өөр юм хийчихсэн явж байх юм. Тэгээд тэнэг юм шиг дараа нь харамсана. Ийм байж л болмооргүй байна. Хичээнэ шүү... 

You know what to do!

Алхах замд

Алхах гэдэг сүүлийн үед миний хувьд үнэхээр сайхан зүйл болоод байгаа. Алхах гэдэг өөрөө бага зэрэг ядрахаас бусдаар ямар ч зардал байхгүйн дээр эрүүл мэндэд тустай. За ямар ч л байсан сөрөг нөлөө байхгүй байх гэж би боддог. Түүнээс гадна яг одоогийн байдалд надад үнэхээр тохирсон сонголт болоод байгаа. Миний явдаг маршрут гэвэл ердөө маш тодорхой. Сургууль гэр, сургууль гэр тийм болохоор бүр ч амар. Хамгийн гол давуу тал нь юу вэ гэвэл стресстэхгүй. Бас оройн цагаар бол яалт ч үгүй цаг хэмнэнэ. 

Хичээл ихэвчлэн орой тарна. Хичээлээ тарчихаад бодох санах юмгүй нээх амар байдын. Тэгээд л гэрлүүгээ алхах замдаа янз бүрийн юм бодож гарна даа. Яг ч өөрийгөө хүчилж бодохгүй л дээ. Зүгээр л тайван алхаад явж байхад гоё санаанууд толгойд зурс гээд л ороод ирдэг. Энэ нь л надад үнэхээр их таалагддаг. Бас энэ хугацаандаа бага зэрэг зүйл эргэцүүлээд бас төлөвлөөд мартсан санасан зүйлсээ нягтлаад амжчихна. Тэгж бодохоор багахан хугацаанд үнэхээр их зүйлийг амжуулж байгаа юм шүү. 

Цаашилбал өөрийгөө шүүн юу нь болоод байгаа юу нь болохгүй гэх зэрэг зүйлсийг бодож үзнэ. Ер нь л тэгээд зөндөө их юм хийж болно оо. Өнөөдөр даваа гараг. Нөгөө алдартай аймар орой тардаг Олон Улсын Экономикс гэдэг тамын хичээлийн сүүлийн лекц ороод өнөөдөр дууслаа. Тэгээд алхаж явахдаа нэг юм бодож үзлээ. 

Ерөнхий боловсролын сургуулийн багш нар цалингаа голоод өнөөдрөөс ажил хаяж байна. Тэгээд бага дүү маань хичээлдээ явалгүй гэртээ өнжиж байгаан. Энэ талаар яагаад ч юм бэ гэнэт бодсон маань өмнөх миний боловсролын талаарх судалгаа хийх санаатай минь уялдаад цаашаа бөөн бодлууд хөвөрч гарлаа. Би уг нь ЕБС-н багш нарын цалин хүүхдүүдийн сурлагын чанарт яаж нөлөөлж байна, мөн боловсролын салбарт зарцуулж буй хөрөнгийн хэмжээ үнэхээр үр ашигтай зарцуулагдаж хүлээсэн үр дүнг гаргаж байна уу гэдэг талаар бодож байсан юм. Миний бодлоор дунд сургуулийн сурагчид үнэхээр боловсролын түвшин багатай гэж боддог. Би өөрийгөө хангалттай сайн сурагч байгаагүй гэж боддог. Хэдийгээр олимпиад энэ тэр гээд нилээн явдаг, олон нийтийн ажил энэ тэрд харьцангуй их оролцдог байсан хэдий ч одоо бодоход цаг хугацаагаа үр дүн муутай ашигласан гэж боддог. Гэвч би өөрийнхөө үнэлэмжээр ийм байгаа боловч бусад сурагчид дундаа нилээн дээгүүр орохоор сурагч байсан байх гэж боддог. 

10 жилд байхдаа би баахан томъёо, хэрэгтэй хэрэггүй нь ч үл мэдэгдэх амьтан ургамалын бүтэц, химийн нэгдэл, физикийн хуулиуд үзэж байсан. Салангид олон шинжлэх ухааны хэсгээс үзэж байсан болохоос боловсрол гэдэг зүйлийг бүхэлдээ юу вэ гэдгийг ойлгоогүй байж. Өндөр боловсролтой хүн ямар байдгийг ч багш нараасаа хараагүй байж. \Үнэндээ тэд нар маань ч миний хэлээд бий болгохыг хүсээд байгаа тийм өндөр боловсролтой хүмүүс биш байсан юм шиг\ Би боловсролын тогтолцоо ийм муу байна гэж шүүмжлээд байдаг. Тэгээд яавал үүнийг арай илүү байлгаж болох вэ гэж бодож үзлээ. 

Тэгээд хамгийн түрүүнд би хүний сэтгэл зүрхтэй нь боловсрол гэдэг зүйлийг холбож үзэх шаардлагатай гэж бодсон. Хүнийг эхлээд ямар ч байсан хүн шиг хүн байлгах хэрэгтэй. Аливааг ямар ч онолоор зааснаас илүүгээр биеэрээ үлгэрлэвэл сурагчдад хичнээн амар байх билээ. Иймээс багш нарыг хүн чанартай, эх оронч сэтгэлтэй, сурагчдаа гэсэн чин хүсэл эрмэлзэлтэй өөрөөр хэлбэл хичээлээ чин сэтгэлээсээ зааж сурагчиддаа мэдлэг чадвараа харамгүй түгээе гэсэн тийм хүн байгаасай гэж бодлоо. \Яг л манай Алтаа багш шиг\ Энэ нь хүний өөрийн ухамсартай холбоотой байх л даа. Тэгээд цаашаа бодлоо. Багш болгон ийм байна гэж юу байхав. Тийм учраас би өөрийн гэсэн ЕБС-тай болох санаа төрөв. Яг миний хүсээд байгаа сурагчдын хайрыг татаж сурах хүслийг нь дотроос нь асаасан, мэдлэг чадвартай, чин сэтгэлээсээ хичээлээ заадаг тийм багш нарыг би олох хэрэгтэй. Ийм хүмүүс мэдээж ховор байдаг байх. Тийм учраас ийм хүмүүсийг олох гэж нилээн хугацаа зарцуулна. Тиймээс эртнээс хайж өөрийн ажилдаа нэгтгэж авна. Үнэхээр сайн багш нартай болсны дараа сурагчиддаа анхаарлаа хандуулна. 

Эхний ээлжинд маш цөөхөн сурагчдыг элсүүлж суралцуулна. Тэднийг маш чанартай үнэхэрээр өндөр боловсролтой, жинхэнэ улс орондоо хэрэгтэй хүмүүс болгон төлөвшүүлэх суурийг тавина. Гэхдээ сурагчдаа сонгож авахдаа одоогийнхоос маш өөр шалгуураар шалгаж авна. Хамгийн гол нь цаашид боловсрол эзэмших чин хүслийг нь харгалзах үзэх байх. Ийм байдлаар шалгаж аваад л жинхэнэ супер иргэдийг бэлтгэж эхэлнэ дээ. 

Тэгээд би бас зөвхөн ЕБС ч биш бүр том хэмжээний Их сургууль байгуулвал бүр гоё юм байна гэж бодсон. Учир нь хүмүн капиталыг нэмэгдүүлэхэд боловсрол маш чухал, тэр дундаа дээд боловсрол бол бүр ч чухал. Харин дээд боловсролын байгууллага болон ерөнхий боловсолын байгууллага хоёр уялдаа холбоотой ажиллах ёстой гэдэг санааг гаргаж байгаа юм. Оюутан сурагчдийг их дээд сургуулийн түүхий эд гэж үзвэл их сургуулийн профессорууд бол үйлдвэрлэл эрхлэгч шүү дээ. Тиймээс миний санаа бол бэлтгэн нийлүүлэгч буюу ЕБС-н багш нарт түүхий эдээ захиалах болно гэсэн үг. Энэ нь бидэнд ийм шаардлагыг хангасан сурагчдыг бэлтгэж өгөөч гэж хүсэлт ч юм уу үүрэг даалгавар ч юм уу тавина гэсэн үг юм. Ингээд үүний дагуу боловсролын үйлдвэрлэлийн процесс үргэлжилнэ дээ.